Ekran kartları bilgisayar
monitöründeki her türlü yazı, resim, film, ... oluşturulmasında CPU ile Monitör
arasında görev yapan adaptörlerdir.
Bir ekranda gösterilen standart
renk sayısı 16; 256; 65536 (64K); ve 16777216 (16.8M) dır. Renk sayısı renk
derinliği veya bit derinliği olarak da bilinir.
Tablo 1 : Renk Derinliği Tablosu
Renk Sayısı
Renk Derinliği Adı
-------------------------------------------------
16
4 bit Standart VGA
256
8 Super VGA
32K
15 High Color
64K
16 High Color
16.8M
24 True Color
Maksimum çözünürlüğü ve renk
derinliğini belirleyen şey video kartındaki bellek miktarıdır. Çoğu zaman 512K,
1M, 2M, 4M,... gibi video kartınızda ne kadar bellek olmasını istediğinizi
seçebilirsiniz. Fakat bellek video kartını hızlandırmaz.
Video Kartında Gerek Duyulan En Az Bellek Miktarının Hesabı
MYC : Max yatay çözünürlük
MDC : Max dikey çözünürlük
R : Bit cinsinden renk
derinliği
olmak üzere KB cinsinden Minimum Video Bellek
Minimum Video Bellek = MYC*MDC*R/8192
formülü ile hesaplanabilir.
|
Soru : 64K ve 800x600 çözünürlüklü bir monitör için gerekli minimum video
belleği hesaplayın. Çözüm : MYC=800, MDC=600, R=16 bit (Tablo 2 den)
Minimum Video Bellek = MYC*MDC*R/8192 = 800*600*16/8192 =
937.5 K |
Grafik Kartları
Grafik kartları günümüzdeki teknolojilerine ulaşıncaya kadar şu
evrelerden geçmiştir.
720x350 piksel çözünürlükle çalışan bu
karların kapasitesi ASCII karakterlerini göstermekten ibarettir.
İlk renkli kartlardır. IBM tarafından
yapılan bu karlar çok düşük renk sayısına sahiptir.
Bu kart 16 renk desteklemektedir. Fakat
CGA kartlara göre daha gelişmiş yapıdadır. 640x350 piksellik görüntü ve 256K
belleğe sahiptir.
Yukarıda bahsedilen karlar artık
kullanılmamaktadır. VGA kart teknolojisi sayısal sinyalleri anolog sinyallere
dönüştürme yeteneği ile diğer 3 karttan tamamen ayrılırlar.
Bütün bu kartları değerlendirirken göz
önünde tutmamız gereken bazı özellikler vardır. Bu özellikler çözünürlük
ekranda aynı anda gösterilebilecek renk sayısı ve bu renklerin seçildiği renk
paletinin büyüklüğüdür.
CGA kartının çözünürlüğü en çok 640x200 Piksel’ dir. Renk sayısı 4 ‘ e
çıktığında ise çözünürlük 320*200 ‘ düşer. Bu renkler ise 16 adet renk
arasından seçilir. 1984 yılında
üretilen EGA’ nın en yüksek
çözünürlüğü 640x350 pikseldir ve bu renkler 64 renklik bir paletten
seçilir.
VGA nın özellikleri daha da
geliştirilmiştir. Metin modun da çözünürlüğü
720x400, bu modda aynı anda gösterebileceği renk sayısı 16 renk paleti
262.144’ dür. Metin grafik modunda
çözünürlüğü 640x480’ dir. Çözünürlüğü 320*200’ e düştüğünde ise aynı
anda gösterebileceği renk sayısı 256’ ya çıkar.
Süper
VGA kartının çeşitli şirketler tarafından üretilen değişik
uyarlamaları bulunmaktadır. İki renkli çözünürlükleri 1024x768 gibi olağanüstü
bir rakamdır. Aynı anda 16 renk gösterebildiğinde ise çözünürlük 800x600
piksele düşer. Aynı anda 256 renk gösterebildiğinde çözünürlüğü de 640x480
piksel olur. Bu kartlar için özel sürücü yazılımlar gerekir.
RAMDAC
/
+-------+---------+------+
| | Kırmızı | |
+------------+
| Renk |---------| |---R-> M
PC-BUS <----| Video RAM |------| Pale- | Yeşil | DAC |---G-> O
| +------------+
| ti |---------|
|---B-> N
| | | | Mavi |
| İ
| | +-------+---------+------+ T
+------------+
+----------+
Ö
| Grafik |
| CRT | R
|Hızlandırıcı|
|Controller|-----------------------------------> E
| Chip |
+----------+
+------------+
Şekil : RAMDAC İşlev
Şeması
PCI veri yolundan gelen grafik bilgileri
ekran tazeleme (=Refresh) belleğine yazılır. Burada grafik
ile text oluşumu olarak ayrılır.
Textler karakter jeneratörü işler.
Grafik elmanlar ise grafik hızlandırıcı elemanlara gönderilir. Grafik
hızlandırıcı chip grafiği oluşturan tüm noktaları tek tek hesaplar ve ekran
tazeelme belleğine yazdırır.
Bellekteki bilgilerin ekrana
yazdırılmasından RAMDAC (Ramdom Access Memory Digital to Analog Converter).
Grafik kartı CRT Controller yardımıyla
Ekran Tazeleme belleğini adresler ve her noktayı tek tek okur. Resmin okunacak
nokta sayısı ekran kartının o an kullandığı aktif çözünürlüğe bağlıdır.
(Örneğin 800x600 çözünürlük 480.000 noktadan oluşur). Ekrandaki bir resmin
tazelenme hızı aynı zamanda resmin video bellekten okuma adetidir. Eğer bu hız
70 Hz in altında ise Interlaced olarak adlandırılır.
Ekrandaki resme ait bir pikselin renk
derinliği 1-32 bit arasındaki bir renk bilgisi ile açıklanır. RAMDAC bu bilgiyi
üzerine taşıdığı renk paleti ile birleştirerek rengi son haline getirir.
Bilgisayar ekranı 2D dir. 3D aslında
yüzey modellemeden ibarettir. 3D neneleri oluşturmak için poligonlardan oluşan
bir tel kafes (=wire mesh) sistemi kullanılır. Cismin geometrisine göre kullanılan
poligonların adeti ne kadar çok ise oluşan görüntü o kadar geçeğe yakın olur.
Poligonlardan oluşan bu modelin üzerinde yapılan işin amacına uygun bir yüzey
kaplanır.(Render) Tüm bu işemler CPU tarafından yapılırsa uzun zaman
gerekecektir. 3D grafik chipleri CPU üstündeki bu yükü kaldırır.
AGP (Accelrated Graphic Port)
AGP saniyede 533MB aktarabilen bir veri
yoludur. PCI veri yolu üzerinden ancak 133MB veri aktarılabilmektedir. Bu
uygulama özellikle video uygulamalarında kullanılmaktadır.