Bilgisayarınızı açtığınızda bilgisayarınızın dahili
hoparlörünün çıkardığı bir “bip” sesi duyarsınız. Çünkü bilgisayarınız bu sesi
çıkarabilecek şekilde bir donanımla tasarlanmıştır. PC’ler geliştikçe programcılar bu hoparlörden daha değişik
sesler çıkartmaya çalıştılar.Programcılar belli koşullar altında çok sesli
müzik üretmeyi başardılar.Ancak ses kalitesi çok düşüktü.Bu basit seviyede bile
ses çıkışı bir sürü işlem süresi ve veri gerektiriyordu.Bu nedenle programları
daha geliştirecek fon müzikleri ve efektler üretmek çok sınırlı oluyordu.
Piyasadaki bir çok ses kartlarından birini
sisteminize ekleyerek sisteminizin ses yeteneğini artırabilirsiniz.Ancak o
kadar çok kart vardır ki seçmek için hangi özelliklere dikkat etmek gerektiğini
bilmek kolay değildir.
Ses kartı PC’nin
gösterişsiz tek sesli dahili hoparlörünü bir sesi üretebilen çok sesli
bir sistemle değiştirmek üzere tasarlanmıştır.Günümüzde ses kartları 9’dan
44’de kadar değişik ses üretebilmektedir. Bu sesler teker teker kontrol
edilebilir ve daha sonra aynı anda çalınabilir.Teorik olarak bir kart ne kadar
çok ses üretebiliyorsa o kadar geniş bir tonal zenginliğe ulaşır.
Eğer bir ses kartının yeteneği varsa örneklenen sesi
çalabilirde. Bazı durumlarda sayısallaştırılan sesleri veya örnekleri kayıt
etmekte mümkündür .Bu özellikle , sadece ses sentezi ile elde edilmesi
neredeyse imkansız olan tampet sesi gibi bazı seslerde çok yararlı bir
özelliktir.Kart bir DAC(sayısaldan anoloğa çevirici ) kullanmak bu problemi
çözer. Bir çok kartta anolog işaretleri sayısal örneklere dönüştüren ADC
(anologdan sayısala çevirici ) vardır. Bu kartlara sesin doğrudan örneklenebilmesi
için mikrofon girişleri konulmuştur.
Örnekleme hızı ses örneğinin kalitesini belirler.Bu
değer bir ses örneğinde saniyede kaç anolog değer sayısallaştırıldığını
gösterir.Bu örnek çalıştığında üretilen en yüksek frekans kullanılan örnekleme
frekansının yarısıdır. Örneğin 6khz ‘e kadar sesleri ürete bilmem için
kullanılması gereken en düşük frekans 12 khz’dir.Verilen bir örneğin kalitesini
belirleyen bir başka faktör de örnekleme derinliğidir.Bu değer analog işaretin
kodlanması için kodlayıcının kullandığı bit sayısını belirler.
16 hatta 24
bitlik çeviriciler bulunmasına rağmen genellikle 8 bitlik dac ‘lar kullanılır .
Ancak bu çeviricilerin hiçbiri 8 bitle örneklenmiş bir örneği 16 bitlik bir
işarete çeviremez .Bu nedenle daha geniş çeviriciler ancak kayıtlı örnekler
de bu genişlikte kaydedilmiş iseler bir
işe yararlar.
Örnekleme için gerekli veri miktarı örnekleme hızı ve örnekleme derinliği arttıkça artar , bir dakikalık konuşmayı çalabilmek için gerekçi bir örnekleme frekansı olan 11.025 KHz ve 8 bitle örneklersek 11025x60 veya 661500 bayt yer tutar , bu nedenle bir çok ses kartı dosyaları kısaltmak için bir sıkıştırma yöntemi kullanılır .
Stereo ses bir ses kartı için mükemmel bir genişleme
ise de ses kartlarının çoğu monodur.Piyasada satılan kartların pek azı stereo
kartlardır .Diğer mono olan kartlar eklemeler yapılarak stereo yapılabilirler.
Bir ses kartı için bulunabilen aksesuarlar
üreticisine göre değişir.Her kartta yüksek kaliteli stereo ses kuvetlendiricisi
bulunmaz. Eğer stereo ses dinlemek istiyorsanız kartınızı müzik setinizin
kuvvetlendiricisine bağlamanız gerekir.Bazı üreticiler kartın yanında bir veya
iki küçük hoparlör ve seyrek olarak bir mikrofon verirler . Bu aksesuarlardan
fazla bir şey bekleyemesenizde günümüzün ses kartıyla ulaşılan ses kalitesinden
çok memnun kalabilirsiniz.Bir ses kartının kuvvetlendiricisine iki hoparlör
bağlayarak elde edilen ses dahil ikna edici sonuçlar verebilir.
En iyi sonucu elde etmek için kartınızı müzik setine
bağlamalısınız . Ancak kullandığınız karların hiçbirinde PC’nizde müzik setine
uzanacak kadar uzun kablo yoktu .Eğer sisteminizi bu şekilde çalıştıracaksanız
büyük ihtimalle bir uzatma kablosuna ihtiyacınız olacak , kart üreticilerinin
düşünmedikleri bir aksesuarda harici bir ses seviyesi düğmesidir.Bu yapılsa
kartın ses seviyesini ayarlamak için PC’nin arkasına dolaşmak gerekmeyecek
Hemen çıkıp çok sesli yüksek örnekleme hızı olan ,
stereo çıkışlı ve daha pek çok özelliği olan bir ses kartı almadan önce gereken
bazı kriterler vardır.Kullanacağınız uygulama hangi ses kartının sizin için en
iyisi olduğunu belirleyen en önemli faktördür.
Ses kartları en çok bilgisayar oyunlarında
kullanılmasına rağmen bu uygulamalar ses kartları için en kısıtlı
uygulamalardır. Bunun sebebi oyun üreticilerinin çoğunun ses kartlarının
kapasitelerinin büyük bölümünün tamamen kullanmamalarıdır. Pek çok oyun sadece
standart kabul edilen birkaç ses kartını destekler.
Standartlar
Adlib kartı en eski ses kartı olduğundan
programların çoğu bunu destekler. Ancak kartın sadece 11 sesi vardır ve
örnekleme yeteneği yoktur. Bu nedenle tam olarak çok yönlü ve güçlü bir kart
değildir. Buna karşı piyasada ancak Adlib uyumlu kartlar başarılı olmaktadır.
Bu kart Adlib taklidi (emulation) yapılabilmesinin yanında 44 KHz’ e kadar
çıkabilen bir örnekleme kanalı ile donatılmıştır.
Soundblaster
kartı iki adet 4 watt’lık kuvvetlendiriciye ve isteğe bağlı olarak
ayrıca ısmarlanabilecek bir stereo yongaya sahiptir. Ancak birçok program bu
seçeneği kullanmadığından özellikle sadece oyunların ses kalitesini yükseltmek
istiyorsanız bu yongayı satın almanız gerekmez. Soundblaster kartı çoğu üretici
tarafından desteklenmektedir ve her zaman Adlib tipine geçmek mümkündür. Bu
evrenselliği nedeniyle Sound Blaster kartı günümüzün PC ses kartları için hala bir standarttır bu nedenle yeni kartların
çoğu aynı zamanda Sound Blaster uyumludur.
Multimedya
Microsoft tarafından yeni geliştirilen MPC
(multimedya personal computer)
standartlar kümesi PC ses kartları dünyası yeni bir yön çizmiştir bu standartlar ses çıkışı için belirli
formatlar oluşturmaktadır. Ancak piyasadaki ses kartlarının hiçbiri MPC
standartlarının hepsine birden uymaz. Bu belirtileri ileride multimedya sistem
konfigrasyonlarını anlatırken daha detaylı anlatacağız. Creative Labs ürettiği
yeni Sound Blaster Pro kartıyla MPC uyumlu ses kartları dünyasında liderliği
ele geçirmiştir. Yakın zamanda diğer üreticilerde, Adlib Gold kartı gibi benzer
ürünler çıkartmışlardır.
Son olarak sisteminize bir ses kartı eklediğinizde
karşılaşacağınız problemlere değinelim bir çok ses kartı tipinde kartın
gerektiği gibi çalışması için bir IRQ’ ya ihtiyaç vardır. Sisteminizdeki diğer
genişleme kartları ile çatışmaları önlemek için yazıcının kullandığı kesme
dışında bir kesme seçin.
Eğer Sound Blaster da olduğu gibi yeni ses
kartınızın üzerinde bir oyun bağlantı noktası varsa ve sisteminizde de zaten
bir oyun bağlantı noktası bulunuyorsa bunlardan birini iptal etmeniz gerekir.
Hazır yeni kartınızın dökümanları elinizde bulunuyorken ses kartınızın
üzerindeki oyun bağlantı noktasını çıkartmak daha kolay olabilir.
Seyrek olarak yeni ses kartınızın bağlantı noktası
adresi, adres çatışmasına yol açar. Üreticiler bu adresi genellikle hex 220’ ye
ayarlarlar. Sisteminizdeki genişleme kartlarından biri daha bu adresi
kullanıyorsa iki karttan birinin adresini değiştirmelisiniz. Bunu yaptığınızda
genellikle bu kartın yazılımını yeniden yüklemeniz gerekir. En iyisi en az
yazılım değişikliği gerektiren kartın ayarlarını değiştirin.
|
LINE IN |
|
O |
|
MIC IN |
|
O |
|
LINE |
|
O |
|
SPK OUT |
|
O |
|
JOYSTIC |
|
O |
Sound
Blaster Ses Kartının Giriş ve Çıkış Birimlerini Gösteren Tablo
LINE IN
: kaset
çalar , mini disk gibi birimlerden ses çıkışı yapılır.
MIC IN
:
Mikrofon giriş bağlantıları yapılır.
LINE OUT : Extra anfi yada , müzik ses yükselticisi
bağlantıları yapıla bilir, maksimum çıkış için
her kanala 4
ohm’lik 2 watt’lık hoparlör bağlanabilir.
JOYSTICK : Bu sokette joystick veya Midi kidlerle gelen
ses kartları bağlana bilir.