CH06 - HARD DİSKLER

Hard Diskin Fiziksel Özellikleri ve Yapısı

Çok düşük kapasiteli diskler dışında sabit diskler bir merkez etrafında dönen üst üste yerleştirilmiş birkaç diskten oluşur. Disk Alüminyum, cam veya seramikten çok az farklıdır. Diskin üzeri veri taşıyıcı yüzeyin mıknatıslanması için çık düzgün Demiroksit ile kaplanmıştır. Bir sabit diskte sürücü motoru, okuma/yazma kafaları, adım motoru ve kontrol devresi bulunur.

+----+ Adım Motoru +----------| <-- O/Y Kafaları D

| | +--+ | -----------++------------ I

CPU | | | | <--> +----------| || \ S

<----------| KD +-----|M2+--------+ ------------------------- - K

| | | | +----------| || / L

| | +--+ | -----------++------------ E

+----+ +----------| || R

Elektronik Kontrol ||

Devresi +--++--+

| M1 |

+------+

Sürücü Motor

Şekil 1 : Sabit diskin yapısı

Sürücü Motoru

Bu motor diskleri 3600, 7200 rpm(revolution per minute:dakikada dönme sayısı) veya daha fazla devir hızla döndürür. Bilgisayar kapatılıncaya kadar bu motor döner. LapTop, dizüstü, tipi bilgisayarlarda sabit disk motoru belli bir süre sonra durdurulur. Bunu nedeni bataryayı ekonomik kullanıp daha çok verim almaktır. (Bkz. Şekil 1)

Okuma/Yazma Kafaları (Read/Write Heads)

Sürücünün elektronik kontrol devreleri ile diskteki manyetik ortam arasında arabirimi oluşturur. Yazma işlemi sırasında kafa, elektrik sinyallerini manyetik akıya dönüştürerek disk üzerine işaretler. Okuma işlemi bunun tam tersidir.

Adım Motoru

O/Y kafaları adım motoru tarafından yarçap yönünde izden ize hareket ettirilir. Bu hareket harddiskler kıyaslanırken kullanılır. Bunun için OAS:Ortalama Arama Süresi (Mean Seek Time) denen bir kavram kullanılır. OAS O/Y kafalarının sabit disk üzerinde bir ize ulaşması için geçen ortalama süreyi gösterir. Tipik değerler 10-70 ms dir. (1 ms=10^-3 s)

Elektronik Kontrol Devresi

Bir kafanın okuma mı yoksa yazma mı yapacağını elektronik devreler belirler. Ayrıca bu devreler sayesinde diskteki O/Y işlemleri Mikroişlemciye dijital sinyal olarak gönderilir.

Sabit Disk Türleri ve Önemli Terimler

Sabit diskler başlıca iki gruba ayrılır: IDE diskler ve SCSI diskler. Her iki grup da kendi içinde depolama kapasitesi, erişim süresi ve aktarım hızına bağlı olarak alt gruplara ayrılır. Hangi özelliklere ihtiyaç duyduğunuz, diskinizi nasıl kullanmayı planladığınıza bağlıdır. Ancak sabit diskin türü onu nasıl yükleyeceğinizi belirler.

IDE Sabit Diskler

16 bit veriyoluna sahip olan IDE kontrol kartı, sisteminize en fazla iki disket sürücü ve iki sabit disk eklemenize izin verir. Eğer ikinci bir sabit disk eklemek istiyorsanız, disklerden bir tanesini master ve diğerini de slave olarak ayarlamalısınız; bu ayarları disk üzerinde bulunan jumper'lar aracılığıyla yaparsınız. Sisteminize eklemekte olduğunuz ikinci diski slave olarak ayarlamanız gerekir, çünkü sistemin açılış yaptığı diğer disk master disktir.

SCSI Sabit Diskler

Sisteminize sadece iki tane disk bağlamanıza imkan veren IDE disklerden farklı olarak, SCSI söz konusu olduğunda birbiri ardına 7 adet cihazı (sabit diskler, tarayıcılar, CD-ROM sürücüleri v.b. ) bilgisayarınıza bağlayabilirsiniz. Cihazlar birbirlerine 6 mt.'den uzun olamayan bir veri kablosu ile bağlanır. Herbir cihazın sistem içindeki adresini belirleyen bir ID numarası vardır.

Ayrıca hattın hem başında hem de sonunda sonlandırıcı dirençler bulunmak zorundadır. Bu direçler, küçük taraklara benzeyen, sonlandırıcılar vasıtasıyla ayarlanır. Son yıllarda sabit disklerde bu dirençler yerine aynı işlevi gören sonlandırıcı jumper'lar kullanılmaktadır. SCSI kontrol kartı, harici bir disk kullanmadığınız sürece, bu dirençlere sahip olmalıdır. Hattın diğer ucunda, kabloya en son eklenen sabit diskte de bu sonlandırıcılardan bulunmalıdır.

SCSI kontrol kartı, iki ayrı veri kablosuna bağlı iki sabit diski yönetebilme yeteneğine de sahiptir. Bir SCSI disk, geleneksel IDE disklerden daha yüksek bir veri aktarım hızına sahiptir, ancak biraz daha pahalıdır.

Yeni bir SCSI diskin kurulumunun ardından veya bilgisayarı başlattıktan sonra, sistemin diski görmemesi veya başka bir problem söz konusu olursa, ya SCSI adres numarası (SCSI ID) yanlış ayarlanmıştır, ya da sonlandırıcı ayarlarında hata yapılmıştır. SCSI zincirinde sadece ilk ve son cihazda sonlandırıcılar bulunmasına dikkat edilmelidir

Sabit Diskin Fiziksel Olarak Bölünmesi

fdisk

Bir harddiski birden fazla bölüme ayırmak için kullanılır.

Aşağıda ilk defa alınan bir harddisk için FDISK programının çalışması anlatılmıştır. Diskin toplam kapasitesi 8221 Mbayt tır. Diskin C:2000 Mbayt ve D:6220 Mbayt olarak nasıl ikiye bölündüğü izah edilmiştir. Başlangıç için yeni bir harddisk ve temiz bir açılış disketine sahip olmanız gerekir.

1. Bilgisayarınızı bir açılış disketi ile başlatın.

2. A:\> geldiğinde

A:\>fdisk

komutunu verin.

Microsoft Windows 98

Sabit Disk Kurma Programı

(C)Telif Hakkı Microsoft Corp. 1983 - 1998

FDISK Seçenekleri

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Aşağıdakilerden birini seçin:

1. DOS bölümü veya Mantıksal DOS Sürücüsü oluştur

2. Etkin bölümü ata

3. Bölüm veya Mantıksal DOS Sürücüsü sil

4. Bölüm bilgisini göster

Seçeneği girin: [1]

FDISK'ten çıkmak için Esc tuşuna basın

3. Burada 1 seçeneğini seçip ENTER tuşuna basın.

(DOS Bölümü veya Mantıksal DOS Sürücüsü Oluştur sayfası açılır)

DOS Bölümü veya Mantıksal DOS Sürücüsü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Aşağıdakilerden birini seçin:

1. Birinci DOS Bölümü Oluştur

2. Uzatılmış DOS Bölümü Oluştur

3. Uzatılmış DOS Bölümünde Mantıksal DOS Sürücüsü Oluştur

Seçeneği girin: [1]

FDISK Seçenekleri'ne dönmek için Esc tuşuna basın

4. 1 seçeneğini işaretleyip ENTER tuşuna basın.

(Birinci DOS Bölümü Oluştur sayfası açılır)

Birinci DOS Bölümü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Sürücü bütünlüğü doğrulanıyor, 10% tamamlandı

Birinci DOS Bölümü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Birinci DOS bölümü için kullanılabilecek en fazla ayırmak ve

bölümü etkin yapmak istiyor musunuz (E/H).....................[H]

FDISK seçenekleri’ne dönmek için Esc tuşuna basın

5. Birinci DOS bölümünü etkin yapıp-yapmayacağınıza dair bir sorulacaktır. Buraya H deyin.

(Birinci DOS Bölümü Oluştur işlemi devam ediyor...)

Birinci DOS Bölümü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Toplam disk alanı 8221 Mbayt (1Mbayt = 1048576 bayt)

Sürücü bütünlüğü doğrulanıyor, 22% tamamlandı

Birinci DOS Bölümü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Toplam disk alanı 8221 Mbayt (1Mbayt = 1048576 bayt)

Bölüm için en çok kullanılabilir alan 2047 Mbayt ( 25% )

Bölüm boyutunu Mbayt veya diskin alanının yüzdesi (%) olarak girin

birinci DOS bölümünü oluştur...................................[ 2000]

FDISK Seçenekleri’ne dönmek için Esc tuşuna basın

6. Yukarıdaki sayfa gelince istenen yere 2000 yazdıktan sonra Esc tuşuna basın.

Birinci DOS Bölümünü Oluştur

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Bölüm Durum Tür Birim Adı Mbayt Sistem Kullanım

C:1 PRI DOS 2000 UNKNOWN 24%

Birinci DOS Bölümü oluşturuldu

Devam etmek için Esc tuşuna basın

7. Birinci DOS Bölümü oluşturuldu iletisini gördükten sonra Esc tuşuna basın.

(FDISK Seçenekleri sayfası açılır)

8. FDISK Seçenekleri sayfasında 1 seçeneğini girin.

9. Dos Bölümü veya Mantıksal DOS sürücüsü Oluştur sayfasında 2 seçeneğini girin.

10. Uzatılmış DOS Bölümü Oluşturuldu iletisini gördükten sonra Esc tuşuna basın.

(Uzatılmış DOS bölümü içindeki Mantıksal DOS sürücüsü Oluştur sayfası gelir.

Sürücü bütünlüğü doğrulanır.)

11. 6220 yazıp Esc tuşuna basın.

12. FDISK Seçenekleri sayfasında 2 seçeneğini girin.

(Etkin Bölümü Ata sayfası gelir)

Etkin Bölümü Ata

Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

Bölüm Durum Tür Birim Adı Mbayt Sistem Kullanım

C:1 PRI DOS 2000 UNKNOWN 24%

2 EXT DOS 6220 UNKNOWN 76%

Toplam disk alanı 8221 Mbayt (1Mbayt = 1048576 bayt)

Etkin yapmak istediğiniz bölümün numarasını girin.........[1]

FDISK Seçenekleri’ne dönmek için Esc tuşuna basın

13. Etkin Bölümü Ata sayfasında etkin yapılacak bölüm numarasına 1 yazın.

14. Bölüm 1 etkinleştirildi iletisini gördükten sonra Esc tuşuna basın.

15. FDISK Seçenekleri sayfasında 4 seçip Bölüm bilgisi hakkında bilgi edinip Esc tuşuna basın.

16. Esc tuşuna basıp FDISK programından çıkın.

17. Bilgisayarınızı yeniden başlatıp C: ve D: sürücülerini formatlayın.

format

Kelime anlamı biçimlendirmek, düzenlemektir. Format işlemi bir diski bilgi tutmaya hazırlama işlemidir ve yeni alınan bir disket veya disk için kullanılır. Formatlama disk üzerinde, diskin nasıl yapılandığını belirleyen bir harita oluşturur. İşletim sistemi dosyaların nerede olduğunu bulmak için bu haritayı kullanır.

Bir harddiski formatlama ihtiyacı çoğu zaman mevcut işletim sisteminin yersizliği veya “çökmesi” durumunda olur. Bu işlemi çok dikkatli yapmalısınız. Çünkü diskteki tüm veriler kaybolacaktır. Eğer diskinizi formatlamaya karar vermişseniz ve Windows9x kullanıcısı iseniz bilgisayarınızı MS-DOS kipinde başlatmalısınız. Aksi takdirde Windows buna izin vermeyecektir.

Aşağıda formatlama işlemin nasıl yapılacağı adım adım anlatılmıştır. İşlemin yapıldığı diskin kapasitesi 8.2 GB ve C: sürücüsüne ayrılan birim 2 GB tır.

1. Bilgisayarınızı MS-DOS kipinde başaltın. (Sadece komut istemi) Bilgisayar MS-DOS kipinde

açılmıyorsa temiz bir açılış disketi ile bilgisayarınızı açın.

2. C:\> satırı geldiğinde format c: yazın.

C:\>format c:

UYARI TAŞINAMAZ C: DİSK SÜRÜCÜSÜ

ÜSTÜNDEKİ TÜM VERİ KAYBOLACAK

Biçimlendirme devam etsin mi (E/H)? E

Var olan disket biçimi inceleniyor.

Var olan bozuk kümeler kaydediliyor

Tamamlandı

2.000.25M doğrulanıyor

yüzde 22 tamamlandı

Bu işlem birkaç dakika sürecektir. İşlem bittiğinde yüzde 22 tamamlandı satırında Tamamlandı iletisi görülür. Bundan sonra işlem şöyle devam edecektir,

Dosya ayırma tablosuna yazılıyor

Tamamlandı

Boş alan hesaplanıyor (Birkaç dakika sürebilir)...

Tamamlandı

Birim etiketi (11 karakter, boş bırakmak için ENTER)?

3. Burada C: sürücüsü için etiket istenmektedir. Etiketi yazıp ENTER tuşuna basın yada etiket vermek

istemiyorsanız hemen ENTER tuşuna basın. Bundan sonra disk hakkında bir rapor verilecektir.

2.093.301.760 bayt toplam disk alanı

2.093.301.760 bayt disk üstündeki kullanılabilir

4.096 bayt her ayırma biriminde var.

511.059 ayırma birimi disk üstünde kullanılabiliyor.

Birim Seri Numarası 3F5F-09EB

C:\>

Silindir(Cylinder), İz(Track), Sektör(Sector) Kavramları

Disk yüzeyi izlerden ve sektörlerden oluşur. İzler disk yüzeyindeki eş merkezli çemberlerdir. Silindirler kavramı ise birden çok disk izlerinin alt alta gelmesiyle oluşturulan sanal silindirlere denir.

Bir diskteki en küçük bölgeye sektör denir. Pasta dilimleri şeklinde. Her sektörde bir iz üzerinde 512 bayt veri kaydedilebilir. Bu bölmeler disk üzerindeki belli bir bölgeyi kesin olarak belirlemeyi sağlar. (Bkz Şekil 2)

Şekil 2: Bir Diskin izleri ve sektörleri

Bir Diskin Veri Saklama Kapasitesi

Bir diskin veri saklama kapasitesi şu formülle hesaplanır;

Kapasite = (SektörSayısı)*(SektörKapasitesi)*(SilindirSaysısı)*(KafaSayısı)

Örnek

İz sayısı=silindir sayısı=820 |

Sektör = 17 | Toplam Kapasite = 820*17*512*6

Sektör kapasitesi = 512 bayt | = 42.823.680 bayt

Kafa sayısı = 6 | = 41 MB

Sanal Sürücü Oluşturma

MS-DOS işletim sisteminde SUBST komutu bir sürücü harfiyle bir yolu birleştirir. Bu sayede örneğin herhangi bir klasör bir sürücü gibi gösterilebilir.

Genel yazım biçimi

SUBST [sürücü1: [sürücü2:]yol]

SUBST sürücü1: /D

sürücü1: Bir yol atamak istediğiniz sanal bir aygıt belirtir.

[sürücü2:]yol Sanal bir aygıta atamak istediğiniz fiziksel bir sürücü ve yol belirtir.

/D Atanmış (sanal) aygıtı siler.

Geçerli sanal aygıtların listesini görmek için parametresi olmadan SUBST yazın.

Örnek

C:\>md yeni

C:\>subst g:\yeni