CH07 - BELLEKLER(=MEMORIES)

Bellek : Bilgi ve komutların daha sonra kullanmak amacıyla saklandığı donanımdır.

Bellek kullanımı hız ve performans için çok önemlidir. CPU çok hızlı olduğu halde belleğin yeterli olmaması çalışmayı yavaşlatır. Bu yüzden Anakart-CPU-Bellek uyum içinde olmalıdır.

Bellek kısaltmaları

RAM - Random Access Memory

DRAM - Dynamic RAM

VRAM - Video RAM

SRAM - Static RAM

EDO - Extended Data Out

FPM - Fast Page Mode

SIMM - Single in-line Memory Module

DIMM - Dual in-line Memory Module

SO-DIMM – Small Outline DIMM

BEDO – Burst EDO

SDRAM – Synchoronus DRAM

Kullanımına Göre Bellekler

1. Ana Bellekler (RAM)

Bilgisayarda programların çalışması sırasında tüm işlemler bu bellek kullanılarak yapılır. Bu yüzden ana ne kadar büyük olursa, sistemin performansı o kadar yüksek olur. Ana bellek anakart üzerindeki bellek yuvalarına takılır. Bir anakart 128MB-256MB...RAM çalıştırabilecek kapasiteye sahiptir. Bir belleğin performansına etki eden kriterlerden biri de erişim hız(erişim süresi) dir. Birimi ns (ns:nano saniye, 1ns=10^-9s) dir. Tipik değerler 60-70 ns.

2. Video Bellekler (VRAM)

Bilgisayarda grafik işlemlerinde veri adresleme elemanıdır. Ekran kartının üzerinde bulunur. Tipik değerleri 1,2,4,8,16,32MB tır.

3. Ön Bellekler(SRAM)

Bu tip belleklerin görevi bilgisayarın en sık kullandığı bilgileri SRAM in yüksek erişim hızıyla gerektiğinde ana bellekten çok daha hızlı kullanmaktır. Eririm süreleri 15-20 ns dir.

Ön bellekler çalışma yapısına göre ikiye ayrılır.

a) Write-Back Bu tip ön belleklere bilgi önce ön belleğe sonra ana belleğe yazılır.

b) Write-Throught Write-Back belleklerin tersine bilgi ön belleğe ve ana belleğe aynı anda kaydedilir.

DRAM

İki çeşittir.

1. Fast Page

2. EDO RAM (daha hızlıdır)

Bu RAMler çalışma amacına göre Parity (=eşlik) ve Non-Parity RAMler olarak ikiye ayrılır.

Non-Parity : Ucuz ve kalitesizdir. Hata kontrolü yoktur.

Parity : Hata kontrollü RAMler dir. 1 Byte (=8 bit) lık bilgide 1 bitin hatalı olması durumunda otomatik olarak sistemin kilitlenmesine sebep olur. Böylece hatanın yürümesi ve büyümesi engellenir.

Notlar

• Tüm RAMler birbirinden bağımsız hücrelerden oluşur.
• RAM modülleri 512K, 1M, 2M, 4M, 8M, 16M, 64M, 128M,256M... kapasitesinde üretilir.
• Bir RAM modülünde 9 adet pin bulunur. 8 tanesi bilgi 1 tanesi parity,eşlik bitidir.
• MS-DOS ortamında bellek hakkında bilgi almak için mem komutu kullanılır.

Cache Bellek

Ana bellek ile CPU arasında yüksek erişim hızına sahip düşük kapasiteli,512K gibi, bellek birimidir. Fakat erişim süreleri düşüktür bu yüzden veri iletimini hızlandırırlar. Ana bellekteki veri bloklar halinde bloklar halinde cache belleğe kopyalanır. Böylece daha hızlı olan cache daha hızlı erişim hızına olanak sağlar. Sonuç olarak cache kapasitesi ne kadar fazla ise sistem performansı o kadar iyi olur.

ROM (Read Only Memory-Salt Okunur Bellek)

Bu tip belleklerde bilgiler kalıcıdır. Buraya bilgiler kalıcı olarak kopyalanır ve silinemez. Ancak ROMlarda geçici olarak değiştirilebilen bölümlerde bulunur. Bir ROM içindeki yazılım yardımıyla çevre birimlerini kontrol eder. Üzerindeki yazılım yardımıyla temel sistem birimlerini bulundurur. Ayrıca veri aktarım hızları düşüktür.

EPROM (Eraseable Programable ROM – Silinebilir Programlanabilir ROM)

ROM gövdesinde bulnan kuartz pencereden gönderilen ultraviole(mor ötesi)ışınlarla tamamen silinebilen ROMlardır. Bir EPROM silindikten sonra tekrar programlanabilir.

EEPROM (Electrically-EPROM)

Elektriksel olarak Silinebilir Programlanabilir salt okunur belleklerdir. EPROMlardan farkı belli bölümlerinin silinebilir olmasıdır.