C Programlama Dili'ne Giriş

  Dersler
* Önsöz

* Giriş
* Veri Tipleri, Değişkenler
* Operatörler
* Temel G/Ç Fonksiyonları
* Temel Kütüphane Fonksiyonları
* Karşılaştırma Deyimleri
* Döngüler
* Fonksiyonlar I
* Fonksiyonlar II
* Diziler
* Gösterici (Pointer) Kavramı
* Katarlar (Stringler)
* Dinamik Bellek Yönetimi
* Gösterici Uygulamaları
* Yapılar ve Birlikler
* Dosya Yönetimi
* Bit Düzeyinde Çalışmak
* Port Denetimi
* Grafik Kullanımı
* C Makroları

* Kısaca C++
* Derleme Seçenekleri
* Tarih-Saat Fonksiyonları
* Monte-Carlo Yöntemleri
* Fortran ve C

* Yararlanılan Kaynaklar

  C/C++ Derleyicileri
* Dev-C++
* Salford (silversoft FTN95)
* GCC
* Turbo C
* Eclipse IDE
* NetBeans IDE

  Dış Bağlantılar
* programlama.com
* C Programcıları Derneği

* C (wikipedia)
* C++ (wikipedia)
* cplusplus.com
* koders.com
* Hot scripts

  

Ders 6: Karşılaştırma Deyimleri

###################- (%95)

En son güncelleme: Wed, 30 Nov 2011 13:22:02 +0200

Giriş

Program içerisinde bazen iki veya daha fazla değerin karşılaştırılması gerekebilir. Bunun için, bütün programlama dillerinde karşılaştırma deyimleri mevcuttur. C dili, if, switch ve ? olmak üzere üç tip karşılaştırma işlemi yapmaya izin verir. Ancak ? bir operatördür. if karşılaştırma deyimi ile, diğer programlama dilinde olduğu gibi if-else yapısı da kurulabilir. switch deyimi, bir değişkenin içeriğine göre program akışını yönlendirir.


6.1   Karşılaştırma Operatörleri ve Mantıksal Operatörler

Tablo 6.1'de listelenen Karşılaştırma Operatörleri, sayısal değerleri veya karakterleri mukayese etmek için kullanılır.

Tablo 6.1: Karşılaştırma Operatörleri

Operatör Açıklama Örnek Anlamı
> büyüktür x > y x, y den büyük mü?
< küçüktür x < y x, y den küçük mü?
== eşittir x == y x, y ye eşit mi?
>= büyük-eşittir x >= y x, y den büyük yada eşit mi?
<= küçük-eşittir x <= y x, y den küçük yada eşit mi?
!= eşit değil x != y x, y den farklı mı?

Birden çok karşılaştırma işlemi, Tablo 6.2'deki Mantıksal Operatörler'le birleştirilebilir.

Tablo 6.2: Mantıksal Operatörler

Operatör Açıklama Örnek Anlamı
&& mantıksal VE x>2 && x<y x, 2 den büyük VE y den küçük mü?
|| mantıksal VEYA x>2 || x<y x, 2 den büyük VEYA y den küçük mü?
! mantıksal DEGIL !(x>2) x, 2 den büyük değilse

C dilinde, bir mantıksal işlemin sonucu tamsayı 0 (sıfır) veya başka bir değer olur. 0 olumsuz 0'dan farklı değerler olumlu olarak yorumlanır. Buna göre, aşağıdaki program parçasının 

      ...
      int x = 1, y = 2, s, u, z;

      s = 2 > 1;
      u = x > 3;
      z = x <= y && y >0;

      printf("%d\t%d\t%d", s, u, z);
      ...
çıktısı: 
      1       0       1
şeklinde olur. Bunun nedeni:
  • 2 her zaman 1 den büyük olduğu için s değişkenine 1,
  • x = 1 < 3 olduğu için x değişkenine 0,
  • z = x <= y && y >0; eşitliğin sağtarafının sonucu olumlu olduğu için z değişkenine 1 atanır.

6.2   if, if-else Yapısı

Bu deyimler, koşullu işlem yapan deyimlerdir. if ve else tek bir karşılaştırma deyimi olup else kullanımı isteğe bağlıdır. Eğer bu koşul olumlu ise if den sonraki bölüm yürütülür ve else den sonraki bölüm atlanır. Koşul olumsuz ise if den sonraki küme atlanır ve eğer varsa, else den sonraki kümedeki işlemler gerçekleştirilir.

if deyiminin yapının genel biçimi şöyledir: 
     if(koşul)
     {
       ...                     
        deyimler; (küme)
       ...                    
     }

if deyimi kullanılırken kümenin başlangıcı ve bitişini gösteren, küme parantezleri kullanılmasında kullanıcıya bir esneklik sunulmuştur. Eğer if deyiminden sonra icra edilecek deyimler tek satırdan oluşuyorsa, bu işaretlerin kullanılması zorunlu değildir. Yani, if deyimden sonra { ve } işaretleri kullanılmamışsa, bu deyimi takip eden sadece ilk satır işleme konur. Bu durum, else if, else deyimlerinde ve daha sonra işlenecek for ve while gibi döngü deyimlerinde de geçerlidir.

Buna göre aşağıdaki kullanım 

      if(x == y){
        puts("x ve y esit");
      }
ile 
      if(x == y)
        puts("x ve y esit");
eşdeğerdir.

if deyiminin else ile birlikte kullanımı şu şekildedir:

      if(koşul){
        ...
        deyimler; (küme1)     
        ...
      }
   
      else{
        ...
        deyimler; (küme2)
        ... 
      }

Bu yapının kullanılmasına dair bir örnek Program 6.1'de gösterilmiştir. Program, klavyeden girilen bir tamsayının çift olup olmadığını sınar. Bilindiği gibi, çift sayılar, 2 ile kalansız bölünebilen sayılardır.

Program 6.1: if-else deyiminin kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 

/* 06prg01.c
   Klavyeden girilen bir sayının çift olup olmadığını sınar. */

#include <stdio.h>

int main()
{
      int sayi;

      printf("Bir sayi girin: ");
      scanf("%d",&sayi);


      if (sayi % 2 == 0)
          printf("sayi cifttir.\n");
      else
          printf("sayi tektir.\n");

  return 0;
}

ÇIKTI 

Bir sayi girin: 3
sayi tektir.

Mantıksal Operatörler kullanarak birden çok karşılaştırma birleştirilebilir. Buna iyi bir örnek Program 6.2'de gösterilmiştir. Program, bir yılın artık yıl olup olmadığını sınar. Bir yıl içinde, Şubat ayı 29 gün olursa o yıl artık yıl olarak adlandırılır. Artık yıl peryodik olarak 4 yılda bir gelir. Genel kanı "bir yıl 4 ile tam bölünebirse o yıl artık yıldır" şeklindedir. Fakat 1996 artık yıl iken 1800 artık yıl değildir. Genel sorgulama söyle olmalıdır: Eğer bir yıl

  • 4 ile tam bölünüyorsa VE 100'e tam bölünmüyorsa VEYA
  • 400 'e tam bölünüryorsa

o yıl artık yıldır.

Program 6.2: if-else deyiminin kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 

/* 06prg02.c: Bir yılın artık yil olup olmadığını sınar. */

#include <stdio.h>

void main()
{
  int yil;

  printf("Bir yil girin: ");
  scanf("%d",&yil);

  if( yil % 4 == 0 && yil % 100 != 0 || yil % 400 == 0 ) 
       printf("%d artik yil\n",yil);

  else
      printf("%d artik yil degil\n",yil);

}

ÇIKTI 

Bir yil girin: 1996
1996 artik yil

Eğer program içinde kullanılacak koşulların sayısı ikiden çok ise aşağıdaki yapı kullanılır: 

      if(koşul_1)
      {
        ...
        deyimler; (küme_1)           
        ...
      }
      else if(koşul_2)
      {
        ...
        deyimler; (küme_2)
        ...
      }
      .
      .
      .
      else if(koşul_n-1)
      {
        ...
        deyimler; (küme_n-1)
        ...
      }
      else
      {
        ...
        deyimler; (küme_n)
        ...
      }

Program 6.3, ax2 + bx + c = 0 formundaki ikinci dereceden bir polinomun köklerini hesaplamaktadır. Programda delta değerinin sıfırdan küçük olması durumda köklerin karmaşık sayıya dönüşeceğide göz önüne alınmıştır. Bu program if, else if ve else yapısı göstermek için klasik bir örnektir.

Program 6.3: if, else if, else yapısı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 
24: 
25: 
26: 
27: 
28: 
29: 
30: 
31: 
32: 
33: 
34: 
35: 
36: 
37: 
38: 
39: 
40: 

 /* 06prg03.c:
    ax*x + bx + c = 0 denkleminin (karmaşık sayılı kökler dahil) çözümü */

#include <stdio.h>
#include <math.h>

int main()
{
    float a, b, c, delta, x1, x2, x, kok_delta;

    printf("a, b, c degerlerini girin:\n");
    scanf("%f %f %f",&a,&b,&c);

    delta = b*b - 4.0*a*c;

    if( delta > 0.0 ){
       x1 = ( -b + sqrt(delta) )/( 2.0*a );
       x2 = ( -b - sqrt(delta) )/( 2.0*a );

       printf("\nReel kokler:");
       printf("\nx1 = %f",x1);
       printf("\nx2 = %f",x2);
    } 
    else if( delta < 0.0 ){
       kok_delta = ( sqrt(-delta) ) / (2.0*a);
       x = -0.5*b/a;

       printf("\nKarmasik kokler:");
       printf("\nx1 = %f + (%f)i", x, kok_delta);
       printf("\nx2 = %f - (%f)i", x, kok_delta);
    }
    else{
       x = -0.5*b/a;

       printf("\nKokler eşit:");
       printf("\nx1 = x2 = %f",x);
    }

  return 0;
}

ÇIKTI 

a, b, c degerlerini girin:
2 4 -8

Reel kokler:
x1 = 1.236068
x2 = -3.236068

ÇIKTI 

a, b, c degerlerini girin:
1 1 1

Karmasik kokler:
x1 = -0.500000 + (0.866025)i
x2 = -0.500000 - (0.866025)i


6.3   switch - case Yapısı

Bu deyim bir değişkenin içeriğine bakarak, programın akışını bir çok seçenekten birine yönlendirir. case (durum) deyiminden sonra değişkenin durumu belirlenir ve takip eden gelen satırlar (deyimler) işleme konur. Bütün durumların aksi söz konu olduğunda gerçekleştirilmesi istenen deyimler default deyiminden sonraki kısımda bildirilir. Genel yazım biçimi: 

      switch(değişken)
      {
           case sabit1:
              ...
              deyimler;
               ...
           case sabit2:
               ...
               deyimler;
               ...
           .
           .
           .
           case sabitn:
               ...
               deyimler;
               ...
           default:
               ...
               hata deyimleri veya varsayılan deyimler;
               ...
      }

Program Program 6.4'te switch deyiminin basit bir kullanımı gösterilmiştir.

Program 6.4: switch-case yapısının kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 
24: 

/* 06prg04.c: switch - case yapısının kullanımı */

#include <stdio.h>

int main(void)
{
    char kr;

    printf("Lutfen bir karakter girin\n");

    kr = getchar(); /* tek bir karakterin okunması */

    switch (kr)
    {
       case 'a':
          printf("a harfine bastiniz\n");
       case 'b':
          printf("b harfine bastiniz\n");
       default:
          printf("a veya b ye basmadiniz\n");
    }

return 0;
}

ÇIKTI 

Lutfen bir karakter girin
a
a harfine bastiniz
b harfine bastiniz
a veya b ye basmadiniz

ÇIKTI 

Lutfen bir karakter girin
b
b harfine bastiniz
a veya b ye basmadiniz

ÇIKTI 

 
Lutfen bir karakter girin
k
a veya b ye basmadiniz

ÇIKTI 

Lütfen bir karakter girin
c
a veya b ye basmadiniz

Programda, klavyeden okunan tek bir karakter değişkenin içeriğine bakılıp uygun dallanmalar yaptırılmıştır. 11. satırda değişken getchar() fonksiyonu ile okutulmuştur. Eğer 'a' veya 'b' karakterlerinden biri girilirse, ekrana bu harflerin girildiğine dair mesaj yazılacak, aksi takdirde bu karakterin dışında bir karakterin giriş olarak kullanıldığı gösteren bir mesaj yazılacaktır. Örneğin 'c' karakteri klavyeden girilmiş ise a veya b ye basmadiniz gibi. Fakat 'a' karakterleri girildiğinde ekrana her üç durumda yazdırılmaktadır. Bunun sebebi, case 'a': durumunda sırasıyla 16, 18 ve 20. satırların işleme konmasıdır. Bunu engellemek için 16. satırdan sonra programın başka bir yere yönlendirilmesi gerekir. Bu yönlendirme, Bölüm 7'de anlatılacak olan break deyimi ile yapılır. Derleyici bu deyim ile karşılaştığında, bulunduğu yapının içinden koşulsuz olarak ayrılır ve takip eden işleme başlar[1].

Program 6.4'te case 'a': durumu için 16, 18 ve 20. satırlar da işleme konumuştu. Eğer klavyeden 'a' karakterini girip ekrana sadece a harfine bastiniz iletisi yazdırılmak isteniyorsa, 20. satıra break deyimi ilave edilmelidir. break deyiminin kullanımı Program 6.5'te gösterilmiştir.

Program 6.5: switch-case yapısı ve break kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 
24: 
25: 
26: 
27: 

/* 06prg05.c: switch - case yapısı ve break kullanımı */

#include <stdio.h>

int main(void)
{
     char kr;

     printf("Lutfen bir karakter girin\n");

     kr = getchar(); /* tek bir karakterin okunması */

     switch (kr)
     {
       case 'a':
          printf("a harfine bastiniz\n");
          break;
       case 'b':
          printf("b harfine bastiniz\n");
          break;
       default:
          printf("a veya b ye basmadiniz\n");
          break;
     }

return 0;
}

ÇIKTI 

Lutfen bir karakter girin
a
a harfine bastiniz

ÇIKTI 

Lutfen bir karakter girin
k
a veya b ye basmadiniz

Program 6.6 switch-case yapısın farklı bir kullanımı ile ilgili bir örnektir. Programda, önce iki sayı isteniyor ardından yapılan seçimle bu sayıların toplamı, farkı, çarpımı veya oranı ekrana yazdırılıyor.

Program 6.6: switch-case yapısı ve break kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 
24: 
25: 
26: 
27: 
28: 
29: 
30: 
31: 
32: 
33: 
34: 
35: 
36: 
37: 
38: 
39: 
40: 
41: 
42: 
43: 
44: 
45: 
46: 

/* 06prg06.c: switch-case yapısı */

#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>

int main(void)
{
      int   secim;
      float x,y, sonuc;

      printf("Iki sayi girin: ");
      scanf("%f %f",&x,&y);

      puts("*** Menu ***");
      puts("[1] Toplama");
      puts("[2] Cikarma");
      puts("[3] Carpma");
      puts("[4] Bolme");

      printf("Seciminiz: ");
      scanf("%d",&secim);

      switch( secim )
      {
         case 1: 
                sonuc = x + y;
                printf("Toplam = %f\n",sonuc);
                break;
         case 2:
                sonuc = x-y;
                printf("Fark = %f\n",sonuc);
                break;
         case 3:
                sonuc = x * y;
                printf("Carpim = %f\n",sonuc);
                break;
         case 4:
                sonuc = x/y;
                printf("Oran = %f\n",sonuc);
                break;
        default:
                puts("Yanlis secim !\a");
     }

  return 0;
}

ÇIKTI 

Iki sayi girin: 3 8
*** Menu ***
[1] Toplama
[2] Cikarma
[3] Carpma
[4] Bolme
Seciminiz: 1
Toplam = 11.000000

ÇIKTI 

Iki sayi girin: 3 8
*** Menu ***
[1] Toplama
[2] Cikarma
[3] Carpma
[4] Bolme
Seciminiz: 7
Yanlis secim !

switch-case yapısı if-else yapısının bir alternatifidir. Yani, Program 6.6'daki switch-case kısmı, if-else yapısı ile de aşağıdaki gibi yazılabilirdi. İnceleyiniz. 

switch( secim )
{
         case 1: 
                sonuc = x + y;
                printf("Toplam = %f\n",sonuc);
                break;
         case 2:
                sonuc = x-y;
                printf("Fark = %f\n",sonuc);
                break;
         case 3:
                sonuc = x * y;
                printf("Carpim = %f\n",sonuc);
                break;
         case 4:
                sonuc = x/y;
                printf("Oran = %f\n",sonuc);
                break;
         default:
                puts("Yanlis secim !\a");
}

 if(secim == 1){
                sonuc = x + y;
                printf("Toplam = %f\n",sonuc);
 }
 else if(secim == 2){
                sonuc = x-y;
                printf("Fark = %f\n",sonuc);
 }
 else if(secim == 3 ){
                sonuc = x * y;
                printf("Carpim = %f\n",sonuc);
 }
 else if(secim == 4){
                sonuc = x/y;
                printf("Oran = %f\n",sonuc);
 }
 else{
                puts("Yanlis secim !\a");
 }

6.4   ? Karşılaştırma Operatörü

Bu operatör, if-else karşılaştırma deyiminin yaptığı işi sınırlı olarak yapan bir operatördür. Genel yazım biçimi: 

      (koşul) ? deyim1 : deyim2;

İlk önce koşul sınanır. Eğer koşul olumluysa deyim1 aksi takdirde deyim2 değerlendirilir. deyim1 ve deyim2 de atama işlemi yapılamaz. Ancak koşul deyiminde atama işlemi yapılabilir. deyim1 ve deyim2 yerine fonksiyon da kullanılabilir. Aşağıda bu deyimin kullanımına ait örnekler verilmiştir. 

      x = ( a > b ) ? a : b;

Yukarıdaki ifadede koşul a'nın b'den büyük olmasıdır. Eğer olumluysa x adlı değişkene a, değilse b değeri atanır. Bu şekilde kullanım if-else yapısı ile kurulmak istenirse: 

      if( a > b )  x = a;
      else         x = b;

şeklinde olacaktır. Program 6.7 ? karşılaştırma operatörünün basit bir kullanımını göstermektedir.

Program 6.7: ? ve if kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 

/* 06prg07.c: ? ve if-else yapısının kullanımı */

#include <stdio.h>

int main(void)
{
    float x, y, z;

    printf("x : "); scanf("%f",&x);
    printf("y : "); scanf("%f",&y);

      if(y)                        /* y, 0'dan farklı mı? */
        z = ( y > x ) ? x/y : x*y; /* y>x ise z = x/y, değilse z = x*y  */
      else
        z = 0.0;

    printf("z = %f\n",z);

 return 0;
}

ÇIKTI 

x : 3
y : 5
z = 0.600000

ÇIKTI 

x : 11
y : 0
z = 0.000000

12. satırdaki if deyimindeki koşul biraz farklıdır. Genel olarak koşul bu şekilde bildirilirse, koşulun 0 dan farklı olup olmadığı sınanır. Yani: 

      if(y)
ile 
      if( y != 0 )
aynı anlamdadır.

Bu kullanım çok yagındır. Eğer y, 0 dan farklı ise koşul olumlu olarak değerlendirilecektir. 13. satırda ? ile bir sınama yapılmaktadır. Eğer y, x den büyük ise z değişkenine x/y, aksi takdirde x*y değeri atanmaktadır. Eğer y = 0 ise z değişkenine 0 değeri atanmaktadır.


Powered by PHP