C Programlama Dili'ne Giriş

  Dersler
* Önsöz

* Giriş
* Veri Tipleri, Değişkenler
* Operatörler
* Temel G/Ç Fonksiyonları
* Temel Kütüphane Fonksiyonları
* Karşılaştırma Deyimleri
* Döngüler
* Fonksiyonlar I
* Fonksiyonlar II
* Diziler
* Gösterici (Pointer) Kavramı
* Katarlar (Stringler)
* Dinamik Bellek Yönetimi
* Gösterici Uygulamaları
* Yapılar ve Birlikler
* Dosya Yönetimi
* Bit Düzeyinde Çalışmak
* Port Denetimi
* Grafik Kullanımı
* C Makroları

* Kısaca C++
* Derleme Seçenekleri
* Tarih-Saat Fonksiyonları
* Monte-Carlo Yöntemleri
* Fortran ve C

* Yararlanılan Kaynaklar

  C/C++ Derleyicileri
* Dev-C++
* Salford (silversoft FTN95)
* GCC
* Turbo C
* Eclipse IDE
* NetBeans IDE

  Dış Bağlantılar
* programlama.com
* C Programcıları Derneği

* C (wikipedia)
* C++ (wikipedia)
* cplusplus.com
* koders.com
* Hot scripts

  

Ders 7: Döngüler

###################- (%95)

En son güncelleme: Wed, 30 Nov 2011 13:22:02 +0200

Giriş

Döngü (loop) deyimleri, bir kümenin belli bir koşul altında tekrar edilmesi için kullanılır. C programlama dilinde, while, do...while ve for olmak üzere üç tip döngü deyimi vardır. Diğer programlama dillerinde olduğu gibi, bu deyimlerle istenildiği kadar iç-içe döngü yapısı kullanılabilir.


7.1   while Döngüsü

Tekrarlama deyimidir. Bir küme ya da deyim while kullanılarak bir çok kez yinelenebilir. Yinelenmesi için koşul sınaması döngüye girilmeden yapılır. Koşul olumlu olduğu sürece çevrim yinelenir. Bu deyimin kullanımı Program 7.1 de gösterilmiştir. Genel yazım biçimi: 

      while(koşul)
      {
       ...
        döngüdeki deyimler; [küme]
       ...
      }

Program 7.1: while döngüsü 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 

/* 07prg01.c: while döngüsü */

#include <stdio.h>

main()
{
   int x=0;

   while(x <= 10)
      printf("%d\n",x++);

 return 0;
}

ÇIKTI 

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Program 7.1, 0-10 arasındaki sayıları ekrana yazdırmaktır. 9. satırdaki while deyiminden sonra { işareti kullanılmamıştır. Bu durumda, sadece takip eden satır (10. satır) döngünün içine dahil edilir.


7.2   do ... while Döngüsü

Bu deyimin while deyiminden farkı, koşulun döngü sonunda sınanmasıdır. Yani koşul sınanmadan döngüye girilir ve döngü kümesi en az bir kez yürütülür. Koşul olumsuz ise döngüden sonraki satıra geçilir. Bu deyimin kullanımı Program 7.2 de gösterilmiştir. Genel yazım biçimi: 

      do{
         ...
         döngüdeki deyimler;
         ...
      }while(koşul);

Program 7.2: do-while döngüsü 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 

/* 07prg02.c: do-while yapısı */

#include <stdio.h>

main()
{
   int sayi;

   do
   {
      printf("Bir sayi girin : ");
      scanf("%d",&sayi);
      printf("iki kati       : %d\n",2*sayi);

   }while( sayi>0 );   /* koşul */

   puts("Döngü sona erdi.");

 return 0;
}

ÇIKTI 

Bir sayi girin : 1
iki kati       : 2
Bir sayi girin : 3
iki kati       : 6
Bir sayi girin : 4
iki kati       : 8
Bir sayi girin : -3
iki kati       : -6
Cevrim sona erdi.

15. satırdaki koşul olumlu olduğu sürece (sayi>0 olduğu sürece), klavyeden yeni bir değer 12. satırda okunur. Aksi takdirde (sayi<=0 ise) çevrimin sona erdiğine dair mesajla program sonlanır.


7.3   for Döngüsü

Bu deyim, diğer döngü deyimleri gibi bir kümeyi bir çok kez tekrarlamak için kullanılır. Koşul sınaması while da olduğu gibi döngüye girmeden yapılır. Bu döngü deyimin içinde diğerlerinden farklı olarak başlangıç değeri ve döngü sayacına sahip olmasıdır. Bu deyimin kullanımı Program 7.3 de gösterilmiştir Genel yazım biçimi: 

      for( başlangıç ; koşul ; artım )
      {
       ...
        döngüdeki deyimler;
       ...
      }

Program 7.3: for döngüsü 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 

/* 07prg03.c: for döngüsü ile faktoriyel hesabı. */

#include <stdio.h>

int main()
{
   long  i, n, faktor;

   printf("Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : ");
   scanf("%ld",&n);

   faktor=1;
   for(i=1; i<=n; i++){
         faktor *= i;     /* n! = 1 x 2 x 3 x ... x n */
   }

   printf("%ld! = %ld\n", n, faktor);

 return 0;
}

ÇIKTI 

Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 4
4! = 24

ÇIKTI 

Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 15
15! = 2004310016

Program da faktoriyel hesabı 16. satırda gerçekleştirilmiştir. Faktöriyel, bilindiği gibi n! = 1x2x3x ... xn tanımlanır. Gerçekte 15! = 1307674368000 olmasına rağmen, program 15! = 2004310016 olarak hesaplamıştır. Sizce bunun sebebi nedir? Cevap için bkz: Bölüm 2.

Program 7.3'de döngüye girilmeden, faktor = 1 atması yapılmıştır. 

      faktor = 1;
      for(i=1; i<=n; i++)
          faktor *= i;

Bu döngü öncesi ilk değer ataması, döngünün başlangıç kısmında şu şekilde de yapılabilir: 

      for(faktor=1, i=1; i<=n; i++)
          faktor *= i;

printf fonksiyonu ile desimal (taban-10) sayılarıların nasıl yazdırılacağı bundan önceki kısımlarda gösterilmişti. Program 7.4'te 0-15 arası desimal sayıların Oktal (taban-8) ve Heksadesimal (taban-16) karşılıkları ile printf kullanılarak yazdırılması gösterilmiştir.

Program 7.4: Sayı sistemi 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 

/* 07prg04.c: Sayı sistemi
   %d : desimal     10 tabanındaki sayı
   %o : oktal        8 tabanındaki sayı
   %x : hexadesimal 16 tabanındaki sayı (küçük harf)
   %X : hexadesimal 16 tabanındaki sayı (büyük harf) */

#include <stdio.h>

int main()
{
    int i;

    for (i=0; i<16; i++)
      printf("%2d  %2o  %x  %X\n", i,i,i,i);

 return 0;
}

ÇIKTI 

 0   0  0  0
 1   1  1  1
 2   2  2  2
 3   3  3  3
 4   4  4  4
 5   5  5  5
 6   6  6  6
 7   7  7  7
 8  10  8  8
 9  11  9  9
10  12  a  A
11  13  b  B
12  14  c  C
13  15  d  D
14  16  e  E
15  17  f  F


7.4   İç içe Geçmiş Döngüler

Bir program içinde birbiri içine geçmiş birden çok döngü de kullanılabilir. Bu durumda (bütün programlama dillerinde olduğu gibi) önce içteki döngü, daha sonra dıştaki döngü icra edilir.

Üç basamaklı, basamaklarının küpleri toplamı kendisine eşit olan tam sayılara Armstrong sayı denir. Örneğin: 371 bir Armstrong sayıdır çünkü 3^3 + 7^3 + 1^3 = 371. Program 7.5'de iç içe geçmiş üç for döngüsü ile bütün Armstrong sayıları bulup ekrana yazar. İnceleyiniz.

Program 7.5: iç-içe for döngüleri 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 

/* 07prg05.c: 
   Üç basamaklı, basamaklarının küpleri toplamı kendisine eşit olan tam 
   sayılara  Armstrong sayı denir. Örneğin: 371 = 3^3 + 7^3 + 1^3.
   Bu program İç-içe geçmiş 3 döngü ile bütün Aramstrong sayıları bulur. */

#include <stdio.h>

int main()
{
   int a,b,c, kup, sayi, k=1;

   for(a=1; a<=9; a++)  
   for(b=0; b<=9; b++)
   for(c=0; c<=9; c++)
   {
       sayi = 100*a + 10*b + c;       /* sayi = abc (üç basamaklı) */
       kup  = a*a*a + b*b*b + c*c*c;  /* kup  = a^3+b^3+c^3        */

       if( sayi==kup ) printf("%d. %d\n",k++,sayi);
   }

return 0;
}

ÇIKTI 

1. 153
2. 370
3. 371
4. 407


7.5   Sonsuz Döngü

Bir döngü işlemini sonsuz kere tekrarlarsa bu döngü sonzuz döngü olarak adlandırılır. Böyle bir döngü için, koşul çok önemlidir. Örneğin while döngüsü için: 

          ...
          while(1)
          {
             printf("Sonsuz döngü içindeyim...\n");
          }
          ...
yada 
          ...
          while(7>3)
          {
             printf("Sonsuz döngü içindeyim...\n");
          }
          ...

Her iki durumda da çevrimler, sonsuz döngü durumundadır. Çünkü while(1) ve while(7>3) ifadelerdeki koşullar daima olumludur. Bu durumda çevrim sonsuz döngüye girer.

for döngüsünde, başlangıç, koşul ve artım parametrelerinden herhangi birini kullanmak isteğe bağlıdır. Her hangi biri verilmediğinde döngünün nasıl davranacağı iyi yorumlanmalıdır. Örneğin for döngüsünün hiçbir parametresi verilmezse, döngü sonsuz çevrime girer. Yani: 

          for(;;)
              printf("Sonsuz döngü içindeyim...\n");
gibi.

7.6   break Deyimi

Bir C programında, bir işlem gerçekleştirilirken, işlemin sona erdirilmesi bu deyim ile yapılır. Örneğin, döngü deyimleri içindekiler yürütülürken, çevrimin, koşuldan bağımsız kesin olarak sonlanması gerektiğinde bu deyim kullanılır. Mesela: 

       ...
       do{
            scanf("%d",&x);

            if(x==0) break;

            printf("%f",1.0/x);

       }while(1);
       ...

Yukarıdaki program parçasında, do ... while döngüsündeki koşul daima olumludur. Bu durumda döngü sonsuzdur. Fakat döngü içinde if deyimindeki koşul gerçekleşirse, döngü koşuluna bakılmaksızın terkedilir. Bu işlemi sağlayan break deyimidir.

Program 7.6 klavyeden girilen sayı pozitif olduğu sürece sayının faktoriyelini hesaplar. Sayı negatif olduğunda döngü break ile sonlandırılır. Inceleyiniz.

Program 7.6: break deyiminin kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 
23: 

/* 07prg06.c: n>=0 olduğu sürece n! değerini hesaplar */

#include <stdio.h>

int main()
{
   long int i,n,faktor;

   while(1) /* sonsuz döngü */
   {
       printf("Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : ");
       scanf("%ld",&n);

       if(n<0) break; /* döngüyü sonlandır */

       for(faktor=1, i=1; i<=n; i++)
          faktor *= i;

       printf("%ld! = %ld\n",n,faktor);
   }

 return 0;
}

ÇIKTI 

Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 2
2! = 2
Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 3
3! = 6
Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 5
5! = 120
Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 9
9! = 362880
Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : 0
0! = 1
Faktoriyeli hesaplanacak sayi girin : -4


7.7   continue Deyimi

Bir döngü içerisinde continue deyimi ile karşılaşılırsa, ondan sonra gelen deyimler atlanır ve döngü bir sonraki çevrime girer. Örneğin: 

       ...
       for(x=-50;i<=50;x++)
       {
            if(x<0) continue;     /* x<0 ise alttaki satırı atla */
            printf("%d\t%f",x,sqrt(x));
       }
       ...
Program parçasının çıktısı: 
       0     0.000000
       1     1.000000
       2     1.414213
       3     1.732050
       .     .
       .     .
       .     .
       50    7.071067

Program 7.7, x, y'den farklı olmak üzere |x|+|y|<=3 eşitsizliğini sağlayan tamsayı çiftlerini bulup ekrana yazar. Bu eşitsizliği sağlayan toplam 22 çift vardır. Programda, her bir çift parantez içinde yazdırılmıştır. İnceleyiniz.

Program 7.7: continue deyiminin kullanımı 
01: 
02: 
03: 
04: 
05: 
06: 
07: 
08: 
09: 
10: 
11: 
12: 
13: 
14: 
15: 
16: 
17: 
18: 
19: 
20: 
21: 
22: 

/* 07prg07.c:
   x, y'den farklı olmak üzere |x|+|y|<=3 eşitsizliğini sağlayan 
   tamsayı çiftlerini ekrana yazar */

#include <stdio.h>

int main()
{
   int x,y,k=1;

   for (x=-3;x<=3;x++)
   for (y=-3;y<=3;y++)
   {
      /* x=y ise yeni çevrime gir, alt satırları atla */
      if(x==y) continue;

      if( abs(x)+abs(y)<=3 )
        printf("%2d. (%2d,%2d)\n",k++,x,y);
   }

 return 0;
}

ÇIKTI 

 1. (-3, 0)
 2. (-2,-1)
 3. (-2, 0)
 4. (-2, 1)
 5. (-1,-2)
 6. (-1, 0)
 7. (-1, 1)
 8. (-1, 2)
 9. ( 0,-3)
10. ( 0,-2)
11. ( 0,-1)
12. ( 0, 1)
13. ( 0, 2)
14. ( 0, 3)
15. ( 1,-2)
16. ( 1,-1)
17. ( 1, 0)
18. ( 1, 2)
19. ( 2,-1)
20. ( 2, 0)
21. ( 2, 1)
22. ( 3, 0)


Powered by PHP